‘‘ภวติ ปริชนสฺสโว วิเธยฺโย,

มหิมํ อาวสิโต สุสงฺคหิโต;

ปิยวทู หิตสุขตํ ชิคีสมาโน [ชิคิํ สมาโน (สี. สฺยา. ปี.)],

อภิรุจิตานิ คุณานิ อาจรติฯ

‘‘ยทิ จ ชหติ สพฺพกามโภคํ,

กถยติ ธมฺมกถํ ชิโน ชนสฺส;

วจนปฏิกรสฺสาภิปฺปสนฺนา ,

สุตฺวาน ธมฺมานุธมฺมมาจรนฺตี’’ติฯ

(9-10) อุสฺสงฺขปาทอุทฺธคฺคโลมตาลกฺขณานิ

[212] ‘‘ยมฺปิ, ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน [สมาโน พหุโน ชนสฺส (สี. ปี.)] อตฺถูปสํหิตํ ธมฺมูปสํหิตํ วาจํ ภาสิตา อโหสิ, พหุชนํ นิทํเสสิ, ปาณีนํ หิตสุขาวโห ธมฺมยาคีฯ โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา…เป.… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมานิ ทฺเว มหาปุริสลกฺขณานิ ปฏิลภติฯ อุสฺสงฺขปาโท จ โหติ, อุทฺธคฺคโลโม จฯ

‘‘โส เตหิ ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต, สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี…เป.… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? อคฺโค จ โหติ เสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จ กามโภคีนํฯ ราชา สมาโน อิทํ ลภติ… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? อคฺโค จ โหติ เสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จ สพฺพสตฺตานํฯ พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ’’ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ

[213] ตตฺเถตํ วุจฺจติ –

‘‘อตฺถธมฺมสหิตํ [อตฺถธมฺมสํหิตํ (ก. สี. ปี.), อตฺถธมฺมุปสํหิตํ (ก.)] ปุเร คิรํ,

เอรยํ พหุชนํ นิทํสยิ;

ปาณินํ หิตสุขาวโห อหุ,

ธมฺมยาคมยชี [ธมฺมยาคํ อสฺสชิ (ก.)] อมจฺฉรีฯ